Archive for augustus 2nd, 2009
De baggeraar
by Jan K. alias Afanja on aug.02, 2009, under Weerribben-Wieden
Dwarsgracht ligt midden in het natuurgebied De Wieden en maakt ook deel uit het van het nationaal park Weerribben-Wieden dat het hele petgatenlandschap in Noordwest Overijssel, ontstaan door de turfwinning, omvat. Dwarsgracht is net als Giethoorn een langgerekt dorp aan het water met typische rietgedekte boerderijen die al eeuwenlang alleen vanaf het water bereikbaar zijn. Het huidige dorp Dwarsgracht is gesticht door turfgravers afkomstig uit Giethoorn en is dus eigenlijk een dochterdorp van Giethoorn.
Vanaf een hoog en vooral steil bruggetje aan de zuidkant van het dorp heb je een mooi uitzicht over de Dwarsgracht, waaraan het dorp zijn naam te danken heeft. De Dwarsgracht ligt dwars op een aantal oude turfwinningsgrachten, zoals de Cornelisgracht, Bouwersgracht en de Thijssengracht …
Aan de kruising van de Dwarsgracht en de Cornelisgracht staat sinds eind 2008 het beeld “de Baggeraar” van de uit Dwarsgracht afkomstige kunstenaar Janno Petter …
De baggeraar schepte ten tijde van de turfwinning met een baggerbeugel de veenbagger uit het water …
Wat moet dat een gelooflijk zwaar werk zijn geweest … Ik word al moe als ik naar dat beeld kijk … En dan te bedenken dat mijn oorsprong ergens in deze streek ligt, dat ik eigenlijk uit dat veen ben getrokken …
Dat beeld riep meteen een herinnering op aan het beeld “de Modderman” van kunstenares Krien Clevis, dat ik in oktober 2007 heb gefotografeerd te midden van de aardappelvelden in de omgeving van Valthermond …
De door de baggeraar uitgegraven veenbagger werd op een legakker werd gelegd om te drogen. Nadat het een nacht had liggen drogen, kwamen de moddermannen of turftrappers (vaak ook vrouwen en kinderen) om de bagger aan te stampen met treeborden of platte klompen. Polsstokken met een klein plankje of schijfje aan het eind hielpen hen daarbij overeind te blijven …
De turfmaker of -steker stak van de aldus verkregen veenbagger rechthoekige blokken van vaste maat. Met een turfschep – een smalle schep met een korte steel – werden de blokken uitgesneden. Na enkele dagen kon hij hiervan de blokken in turven snijden, die na acht tot tien weken door de ‘opzetter’ werden opgestapeld om verder te drogen. Op deze manier werden tamelijk harde, compacte turven verkregen, die zich onderscheidden van de zachtere hoogveenturf …
